Üniversitemiz Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümü'nden Doç. Dr. Aysel ÖZSABAN'ın Hemşirelik Eğitimde Yenilikçi Ders Uygulaması ve Sınai Mülkiyet Hakları Etkileşimine Dair Paylaşımı 

Hemşirelik ve İnovasyon

Hemşirelik, bakım bilimi olarak, Dünya’da büyük bir gelişim göstermiştir. Bu gelişime paralel olarak, ülkemizde hemşirelik alanında akademik çalışmalar büyük bir ivme kazanmış ve hemşirelik eğitiminin uluslararası mesleki standartlarda verilmesine yönelik önemli gelişmeler kaydedilmiştir. Mesleki gelişimin temelini iyi bir hemşirelik eğitimi oluşturmaktadır. Ülkemizde lisans düzeyinde hemşirelik eğitimini tamamlayan kişiler “Hemşire” ünvanı almaktadır. Lisans eğitimi sonrasında, alanda yüksek lisans programlarını başarı ile tamamlayanlar, “Uzman Hemşire” olabilmektedir. Yüksek lisans eğitimi sonrasında ise hemşirelikte doktora programları ile “Bilim Doktoru” hemşireler yetiştirilmektedir. Bilim doktorası yapan bir hemşirenin, ileri düzeyde klinik bilgi ve beceri sahibi olması, bağımsız bilimsel araştırma planlama ve yürütme yeterliliği kazanmış olması, yenilikçi yöntem ve yaklaşımlar geliştirmesi ve uygulaması beklenmektedir.

Hemşirelik Eğitimden Yenilikçi Ders Uygulaması

Karadeniz Teknik Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı Doktora programının amacı: “Hemşirelik alanında eğitim ve araştırma konusunda bilim insanı nitelikleri taşıyan, alanında araştırma planlayıp, elde ettiği verileri bilimin ve insanlığın yararına sunabilen, alana yeni düşünce, kavram ve yöntem geliştiren, ulusal ve uluslararası düzeyde bilgili, yeterli, etik duyarlılığa sahip, profesyonel düzeyde hemşire bilim doktoru yetiştirmektir.” Hemşirelikte Doktora programı kapsamında çok sayıda zorunlu ve seçmeli ders yürütülmektedir. Bu dersler arasında yer alan “Hemşirelik Bakımında Yenilikçi Yaklaşımlar” dersi doktora programını amaçlarına ulaştıracak şekilde tasarlamış olup tüm Hemşirelik Doktora programı öğrencileri tarafından seçmeli ders olarak alınabilmektedir.

Hemşirelik Bakımında Yenilikçi Yaklaşımlar Dersi, Hemşirelik Doktora Programı öğrencilerinin hemşirelik bakım felsefesi, etik ve değerleri doğrultusunda, hemşirelik biliminin gelişimine katkı sağlayacak yöntem ve yaklaşımları öğrenmesi ve geliştirmesine katkı sağlamaktadır. Bu çerçevede dersin ilk yarısında bakım felsefesi, etik, mesleki değerler ve bakım davranışları konuları işlenmektedir. Dersin ikinci bölümü ise hemşirelikte yaratıcılık, hemşirelik bakımında inovasyon, hemşirelikte faydalı ürün ve model geliştirme süreci ve örnekleri, hemşirelikte yöntem geliştirme süreci ve örnekleri, hemşirelikte yeni yöntem, ürün ve model örnek tasarım süreci uygulama sunumunu içermektedir. Dersin işlenişinde sunum, beyin fırtınası, tartışma oturumları ve simülasyon uygulamalarını içerecek şekilde farklı öğretim yöntem ve teknikleri kullanılmaktadır. Hemşirelikte yaratıcılık, inovasyon konuları ile kuramsal bilgiyi artırmaya odaklanılmakta, devam eden haftalarda da hemşirelikte faydalı ürün, model, yöntemleri geliştirme süreçleri ve örnekleri üzerine analizleri içeren etkileşimli dersler yapılmaktadır. Dersin son bölümünde de üniversitemiz Teknoloji Transferi Uygulama ve Araştırma Merkezi ile işbirliği içerisinde patent ve faydalı model başvuru süreçlerine ilişkin eğitim planlanmaktadır. Bu eğitimde dersi veren öğretim üyeleri ile doktora öğrencileri patent / faydalı model başvurusu yapabilecekleri fikirler ve süreçler üzerine tartışma oturumları yapılmaktadır. Eğitim sonrası devam eden çalışmalar ile hazırlanan patent başvuru formları üniversitemiz Teknoloji Transferi Uygulama ve Araştırma Merkezi’ne gönderilerek patent başvuru süreçleri başlatılmaktadır.

Bu ders programında 2022-2023 Eğitim ve Öğretim Yılı Güz Dönemi ile 2024-2025 Eğitim ve Öğretim Yılı Güz Dönemi’nde yürütülmüş olup yukarıda açıklanan süreçler tamamlandıktan sonra üç patent başvurusu gerçekleştirilmiştir. İlk patent başvurusu Doktora Öğrencisi Fulya BATMAZ ile gerçekleştirilmiştir. Ders kapsamında farklı zamanlarda, tekrarlı toplantılarla yapılan çalışmalar sonucunda özellikle yoğun bakım ünitelerinde hasta güvenliğini artırmaya ve hemşirelik bakım süreçlerini iyileştirmeye odaklanan serum yolu düzenleyicisi geliştirme fikrine yoğunlaşılmıştır. Başvuru formları patent başvurusu olacak şekilde hazırlanmış, 13 Mart 2023’te Türk Patent ve Marka Kurumu’na ilk başvuru gerçekleştirilmiştir. Daha sonra başvuruya konu fikrin diğer patent/ faydalı modellerden farklılıkları, getireceği yeniliğe yönelik gelen talepler ayrıntılı bir şekilde açıklanarak savunulmuş ve son aşamada faydalı model olarak başvuru sürecinin yürütülmesi kararlaştırılmıştır. Faydalı model başvurusu 22.11.2024 tarihinde “Renkli İlaç İsimlikli Serum Yolu Düzenleyicisi” adı ile Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescil edilmiştir. Tescil edilen faydalı modelin prototip üretimi ve klinik alanda yararlarının ortaya konulmasına yönelik çalışmaları tarafımızca yürütülmektedir.

Son olarak, Hemşirelik Bakımında Yenilikçi Yaklaşımlar dersi kapsamında hemşirelik bakım süreçlerini geliştirmeye yönelik iki yeni patent başvurusu Doktora Öğrencileri Rumeysa Bayram ve Ayşegül Yılmaz ile birlikte Şubat 2025 tarihinde gerçekleştirilmiştir.

Gelecek dönemlerde ders kapsamında yaptığımız eğitim etkinlikleri ve patent/ faydalı model başvuru süreçlerine yönelik uygulamalı çalışmalarımızı devam ettirmeyi planlıyoruz.

Çalışmalarımızla hemşirelik eğitimi ve hemşirelik bakımının niteliğini artırmayı, üniversitemiz ve ülkemizin bilimsel üretkenliğine ve toplumsal gelişimine katkı sağlamayı sürdüreceğiz.