Sağlık Bilimlerinde Lisansüstü Öğrencilere Yönelik Akademik Üretkenlik ve Araştırma Becerileri Eğitimi

Etkinliğin Konusu, Amaç ve Kapsamı

Başlık

Sağlık Bilimlerinde Lisansüstü Öğrencilere Yönelik Akademik Üretkenlik ve Araştırma Becerileri Eğitimi: Proje Kültürü, Bibliometri, Yapay Zekâ ve Simülasyon Yaklaşımları

Konu

Bu eğitim, sağlık bilimleri alanında lisansüstü düzeyde öğrenim gören öğrencilere yönelik olarak; proje kültürü, akademik yazım teknikleri, bibliometrik analiz, yapay zekâ destekli akademik üretim ve simülasyon temelli araştırma yöntemleri gibi çağdaş araştırma becerilerini kazandırmayı hedefleyen çok yönlü bir bilimsel eğitim etkinliğidir. Eğitim; teorik bilgi aktarımı ve uygulamalı atölye çalışmaları ile katılımcıların hem bilgi düzeylerini artırmayı hem de akademik üretkenliklerini geliştirmeyi amaçlamaktadır.

Amaç

Eğitimin temel amacı, sağlık bilimlerinde lisansüstü öğrencilerin akademik üretim süreçlerinde:

Bilimsel proje geliştirme, destek programlarını tanıma ve proje kültürü edinme,
Akademik yazım kurallarını öğrenme ve etkili biçimde uygulama,
Dijital kaynak tarama ve kaynak yönetim araçlarını kullanabilme,
Bibliometrik analiz yöntemleriyle yayın stratejileri geliştirme,
Yapay zekâ tabanlı araçlardan (ChatGPT, Scite, Consensus vb.) etik ve işlevsel biçimde faydalanma,
Simülasyon temelli araştırma tasarımları oluşturma ve uygulama becerilerini artırmaktır.

Ayrıca, katılımcıların akademik yolculuklarını planlarken stratejik düşünmelerine ve disiplinler arası bakış açısı geliştirmelerine katkı sağlamak amaçlanmaktadır.

Kapsam

Eğitim, aşağıdaki bileşenlerden oluşan kapsamlı bir programı içermektedir:

Proje Kültürü: Katılımcıların bilimsel araştırma süreçlerine yönelik farkındalıklarının artırılması, proje temelli düşünme becerilerinin geliştirilmesi ve TÜBİTAK destek programlarının yapısal özelliklerinin tanıtılması hedeflenmektedir. Bu kapsamda, proje başvuru sürecine dair kuramsal bilgi aktarımı ile uygulamalı bir analiz oturumu düzenlenecektir. Eğitici tarafından daha önce hazırlanmış ya da kamuya açık hâle gelmiş örnek TÜBİTAK proje başvuru metinleri katılımcılara sunulacak; küçük gruplar hâlinde yürütülecek eleştirel inceleme atölyesi ile bu metinler yapı, içerik ve dilsel açıdan değerlendirilecektir. Katılımcılar, metinlerdeki güçlü ve zayıf yönleri analiz ederek iyi bir proje önerisinin bileşenlerini somut biçimde öğrenme fırsatı bulacaktır. Bu yöntem, yalnızca kuramsal değil, aynı zamanda uygulamalı proje okuryazarlığı kazandırmayı amaçlamaktadır.
Akademik Yazım: Bu bölümde katılımcılara, akademik metin üretim sürecinin temel ilkeleri, yapısal bileşenleri ve etik standartları ayrıntılı olarak aktarılacaktır. Eğitim iki aşamalı olarak planlanmıştır. İlk aşamada; bilimsel yazının tanımı, akademik dilin özellikleri, makale bölümleri (giriş, yöntem, bulgular, tartışma, sonuç), yayın etiği, dergi seçimi ve intihalden korunma gibi temel konular teorik olarak ele alınacaktır. İkinci aşamada ise uygulamalı akademik yazım atölyesi gerçekleştirilecektir. Katılımcılar, örnek makale analizleri, problem cümlesi oluşturma, başlık ve özet yazımı gibi görevlerle yazım becerilerini geliştirecek; kendi yazdıkları kısa metinler üzerinden grup içi değerlendirme ve yapıcı geribildirim sürecine katılacaklardır. Ayrıca, etik yazım uygulamaları kapsamında intihal tespit araçları (Turnitin, iThenticate) tanıtılacak, akademik dürüstlük, kaynak gösterme biçimleri (APA, Vancouver vb.) ve yayın sürecinde karşılaşılan etik ikilemler üzerine tartışma yürütülecektir. Bu kapsamlı yaklaşım sayesinde katılımcıların bilimsel yazma süreçlerine hâkimiyeti artacak, yayın yapmaya yönelik özgüvenleri gelişecek ve akademik yazımda kaliteyi artıran stratejiler konusunda yetkinlik kazanmaları sağlanacaktır.
Yapay Zekâ Uygulamaları: Bu başlık altında, yapay zekâ destekli araçların akademik yazım, içerik üretimi ve literatür yönetimi süreçlerinde nasıl kullanılabileceğine dair kapsamlı bir teorik ve uygulamalı eğitim sunulacaktır. Eğitimin ilk bölümünde, yapay zekâ teknolojilerinin akademik üretkenliğe katkı sağlayabileceği alanlar tanıtılacaktır. ChatGPT, Scite, Consensus, Elicit, Grammarly gibi araçlar üzerinden; literatür tarama, araştırma sorusu oluşturma, akademik yazımda dil iyileştirme, özet oluşturma ve metin düzenleme gibi işlevler örnek senaryolarla gösterilecektir. Yapay zekâ uygulamalarının faydaları, sınırlılıkları ve akademik etik bağlamındaki yeri katılımcılarla birlikte tartışılacaktır. İkinci aşamada, uygulamalı atölye çalışmaları aracılığıyla katılımcıların yapay zekâ araçları ile bireysel metin üretme becerileri desteklenecektir. Katılımcılar, belirlenen başlıklar doğrultusunda başlık yazma, yapılandırılmış özet oluşturma, giriş paragrafı hazırlama, anahtar kelime seçme gibi görevleri doğrudan bilgisayarlarıyla gerçekleştirecek; bu metinler grup içinde değerlendirilecek ve yapay zekâ kullanımının etik sınırları üzerine geribildirim oturumları yapılacaktır. Ayrıca, Turnitin ve iThenticate gibi intihal denetim araçları tanıtılacak; yapay zekâyla oluşturulan metinlerin benzerlik riskleri, editöryal uygunluğu ve akademik özgünlüğe etkisi üzerinde durulacaktır. Zotero, Mendeley ve EndNote gibi kaynak yönetimi yazılımları da uygulamalı biçimde gösterilecek; APA ve Vancouver gibi atıf sistemleriyle birlikte kullanımları üzerinden alıntılama pratikleri geliştirilecektir. Bu kapsamlı içerik sayesinde katılımcılar, yapay zekâ tabanlı dijital araçları sadece teknik değil, aynı zamanda etik duyarlılıkla bütünleşmiş akademik destek sistemleri olarak kullanma bilinci kazanacaklardır. Katılımcıların bu becerileri, tez yazımı, proje hazırlığı ve bilimsel yayın süreçlerinde daha üretken, hızlı ve bilinçli olmalarını sağlayacaktır. İlk aşamada, katılımcılara ChatGPT, Scite, Consensus, Elicit, Grammarly gibi yapay zekâ tabanlı akademik destek araçlarının temel işlevleri tanıtılacak; bu araçların literatür tarama, araştırma sorusu oluşturma, metin düzenleme, özetleme ve yazım dili iyileştirme süreçlerine nasıl katkı sunduğu örnek senaryolar üzerinden açıklanacaktır. Ayrıca, yapay zekânın akademik etik ve özgünlük ilkeleriyle ilişkisi de kapsamlı biçimde ele alınacaktır. İkinci aşamada, uygulamalı atölye çalışmaları yürütülecek ve katılımcıların bireysel bilgisayarlarıyla yapay zekâ araçlarını kullanarak başlık oluşturma, özet yazma, giriş paragrafı yazma, anahtar kelime belirleme ve metin iyileştirme gibi görevleri yerine getirmeleri sağlanacaktır. Katılımcıların oluşturdukları metinler, grup içi değerlendirme ve etik duyarlılık açısından birlikte analiz edilecektir. Ayrıca, yapay zekâ ile oluşturulan içeriklerin intihal denetimi ve editöryal süreçlere uygunluğu üzerine uygulamalı örnekler incelenecek, bu teknolojilerin akademik üretkenlikte destekleyici ama sınırlı bir rol oynadığı yönünde farkındalık kazandırılacaktır. Bu kapsam sayesinde katılımcılar, yapay zekâ araçlarını sadece teknik birer uygulama olarak değil, aynı zamanda etik ilkelere dayalı akademik destek sistemleri olarak değerlendirmeyi öğreneceklerdir.
Bibliometrik Analiz: Bu başlık kapsamında, katılımcılara bilimsel yayın performansının değerlendirilmesi, araştırma eğilimlerinin belirlenmesi ve yayın stratejilerinin planlanması amacıyla kullanılan bibliometrik analiz teknikleri hem teorik hem uygulamalı yönleriyle öğretilecektir. Eğitimin ilk bölümünde, bibliometriye dair temel kavramlar, analiz türleri (atıf analizi, yayın sayısı, H-indeksi, yazar/ülke/kurum iş birlikleri vb.) ve bu analizlerin sağlık bilimleri alanındaki kullanımı katılımcılara sunulacaktır. Bibliometrik verilerle bilimsel yönelimlerin nasıl haritalandığı, etki değeri yüksek alanların nasıl belirlendiği gibi stratejik konulara vurgu yapılacaktır. Ardından, uygulamalı analiz oturumları ile katılımcıların bu teknikleri bizzat deneyimlemeleri sağlanacaktır.
Katılımcılar:
VOSviewer yazılımı ile anahtar kelime kümeleri, yazar iş birliği haritaları ve konu trendleri gibi görsel analiz çıktıları üretecek,
Biblioshiny arayüzüyle en üretken yazarlar, en çok atıf alan yayınlar, aktif dergiler ve kurumsal iş birlikleri gibi ölçütleri analiz edecektir.

Bu veriler üzerinde yorum yapma, uygun dergi seçme, yayın stratejisi oluşturma ve akademik profil geliştirme teknikleri eğiticiler eşliğinde grup çalışmalarıyla tartışılacaktır. Katılımcılar aynı zamanda kendi ilgi alanlarına yönelik bibliometrik arama ve değerlendirme yaparak, araştırma nişlerini tanımlama, yayın hedeflerini belirleme ve iş birliği potansiyellerini değerlendirme becerisi kazanacaklardır. Bu kapsam sayesinde, sağlık bilimleri alanında lisansüstü eğitim gören öğrenciler, yalnızca akademik üretkenliklerini artırmakla kalmayacak; aynı zamanda araştırmalarını daha stratejik, planlı ve veriye dayalı biçimde yönlendirme yetkinliği kazanacaklardır.

Simülasyon Temelli Araştırma: Bu başlık altında, katılımcıların sağlık bilimleri alanında simülasyon tabanlı araştırmaları nasıl planlayabilecekleri, uygulayabilecekleri ve değerlendirebilecekleri konusunda bütüncül bir eğitim sunulacaktır. Eğitimin ilk bölümünde, simülasyonun araştırmalardaki işlevi kuramsal olarak ele alınacaktır. Deneysel, yarı deneysel ve nitel araştırma tasarımlarında simülasyonun nasıl entegre edilebileceği, özellikle kavramsal çerçeve oluşturma sürecinde senaryo destekli model geliştirme ve hipotez oluşturma yöntemleri üzerinden anlatılacaktır. İkinci bölümde, uygulamalı içerikler ön planda olacaktır. Katılımcılar:
Sağlık bilimlerine özgü örnek araştırma soruları doğrultusunda senaryo temelli simülasyon kurguları geliştirecek,
Hazırlanan senaryoların amaç, öğrenme çıktıları ve vaka yapısı açısından değerlendirmesini yapacak,
Simülasyonlara entegre edilecek ölçme araçları (checklist, puanlama cetveli, OSCE vb.) ile geri bildirim süreçlerini uygulamalı olarak öğreneceklerdir.

Eğitim kapsamında ayrıca düşük, orta ve yüksek gerçeklik düzeyine sahip simülasyon türleri tanıtılacak; bunların avantajları, sınırlılıkları ve uygun kullanım alanları karşılaştırmalı şekilde ele alınacaktır. Uygulamalı oturumlarda, katılımcılar küçük gruplar hâlinde çalışarak simülasyon senaryoları yazacak, vaka analizleri yapacak ve simülasyona dayalı veri toplama ve değerlendirme pratiği kazanacaklardır. Ayrıca, klinik karar verme, hasta güvenliği, iletişim ve etik ikilemler gibi konuların simülasyonla nasıl çalışılabileceği örneklerle gösterilecektir. Bu eğitim sonunda katılımcıların simülasyonu yalnızca bir öğretim yöntemi olarak değil, aynı zamanda güçlü bir araştırma aracı olarak kullanabilme yetkinliği kazanmaları hedeflenmektedir.

Etkinlik Koordinatörü ve Düzenleme Kurulu

Koordinatör

Dr. Öğr. Üyesi Bahar ÇOLAK Karadeniz Teknik Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi

Düzenleme Kurulu

Prof. Dr. Bahittin KAHVECİ Karadeniz Teknik Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi

Prof. Dr. Ünal ÇAKIROĞLU Trabzon Üniversitesi, Fatih Eğitim Fakültesi

Doç. Dr. Mustafa GÜLER Trabzon Üniversitesi, Fatih Eğitim Fakültesi

Dr. Öğr. Üyesi Bahar ÇOLAK Karadeniz Teknik Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi

Öğr. Gör. Dr. Memnüne KOKOÇ KTÜ Öğretme ve Öğrenme Merkezi

Öğr.Gör. Dr. Esin SAYLAN Trabzon Üniversitesi, Yabancı Diller Yüksekokulu

Arş. Gör. Dr. Onurhan Güven Trabzon Üniversitesi, Fatih Eğitim Fakültesi

Dr. Öğr. Üyesi Özge Palancı AY Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi

Dr. Öğr. Üyesi Gül Çakır ÖZMEN Karadeniz Teknik Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi

Öğr. Gör. Dr. Ayşe Daştan YILMAZ Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi, Refahiye Bahar Yıldırım Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu

Arş. Gör. Dr. Nurdan Tuğçe GÜNAL Karadeniz Teknik Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi

Arş. Gör. Yasemin YÖNEM Karadeniz Teknik Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi

Arş. Gör. Zeynur EŞ Karadeniz Teknik Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi

Arş. Gör. Ayşegül YILMAZ Karadeniz Teknik Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi

Arş. Gör. Şura DAL Karadeniz Teknik Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi

Eğiticiler ve Yardımcı Personeller

Eğiticiler

Prof. Dr. Bahittin KAHVECİ Karadeniz Teknik Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi

Prof. Dr. Ünal ÇAKIROĞLU Trabzon Üniversitesi, Fatih Eğitim Fakültesi

Doç.Dr. Mustafa GÜLER Trabzon Üniversitesi, Fatih Eğitim Fakültesi

Öğr. Gör. Dr. Ahmet AYAZ Karadeniz Teknik Üniversitesi, Rektörlük

Öğr.Gör. Dr. Esin SAYLAN Trabzon Üniversitesi, Yabancı Diller Yüksekokulu

Öğr. Gör. Dr. Yasemin GÜNER KTÜ Öğretme ve Öğrenme Merkezi

Öğr. Gör Dr. Elif Kılıç GÜNER KTÜ Tıp Fakültesi

Öğr. Gör Dr. Memnüne KOKOÇ KTÜ Öğretme ve Öğrenme Merkezi

Arş. Gör. Dr. Onurhan Güven Trabzon Üniversitesi, Fatih Eğitim Fakültesi

Yardımcı Personel