Page 55 - E-Tez Bülteni Mart 2025, SAYI 1

Tez Özeti

Patlatmanın kaçınılmaz olduğu madencilik, tünel, otoyol, şehir içi inşaat temel kazılarında titreşim, kaya fırlaması ve hava şoku gibi çevresel
problemlerle sıkça karşılaşılmaktadır. Patlatma kaynaklı titreşimler yakın mesafedeki yerleşim birimlerinde yapısal hasarlara (çatlak vb.) neden olabilir.
Yerleşim birimleri yakınında titreşim ölçümlerinin alınması ve sonuçlarının bilimsel olarak değerlendirilmesi patlatmaların çevresel açıdan daha
emniyetli bir şekilde yapılmasına katkı sağlamaktadır. Bu tez çalışmasında, şehir içi inşaat temel kazısında gerçekleştirilen 36 adet atıma eşlik edilerek
patlatmalara en yakın binaların dış temel zemininde ve son kat döşemesinde eş zamanlı olarak titreşim ve hava şoku ölçümleri alınmıştır. Titreşim
ölçümü sonuçları Çevresel Gürültü Kontrol Yönetmeliği’ne göre değerlendirilmiştir. Bina temelinde ölçülen 7 adet atıma (5, 9, 14, 15, 17, 19 ve 22 nolu
atımlar) ait en yüksek parçacık hızı değeri yönetmelikte izin verilen sınır değeri aştığı, buna karşın eş zamanlı olarak bina son kat döşemede ölçülen
bütün değerlerin sınır değerler içerisinde kaldığı görülmüştür. Bina temelinde ölçülen titreşimlere ait frekansların tamamı 40 Hz’nin üzerindedir. Bina
temelinde ölçülen PPV değerleri son kat döşemesinde ölçülen PPV değerlerine göre lineer olarak değerlendirilirse ortalama 8 kat daha yüksek
çıkmıştır. Yapılan istatistiksel analizler sonucunda, patlatma sonucu açığa çıkacak en yüksek parçacık hızının (PPV) önceden tahminine yönelik PPV =
5712,8 x SD-1,587 eşitliği 0,7981 kararlılık katsayısı (R2) ile elde edilmiştir. Bina temelinde izin verilen en yüksek parçacık hızı değerinin aşılmaması için
atımların binalara 40 m’den uzak mesafede ve gecikme başına maksimum 0,48 kg patlayıcı kullanılarak yapılması gerektiği belirlenmiştir. Ölçülen
hava şoku değerleri (119,9-123,2 dBL) 140 dBL’den düşük olduğundan binalara ve insanlara hasar ve rahatsızlık verme durumu söz konusu değildir.
Anahtar kelimeler: Şehir içi kontrollü patlatma, patlatma kaynaklı çevresel sorunlar, titreşim ve hava şoku ölçümü,
Çevresel Gürültü Kontrol Yönetmeliği