Page 45 - E-Tez Bülteni Mart 2025, SAYI 1

Tez Özeti

Altyapı projelerinin büyüklüğü ve karmaşıklığı, toplumun uzun vadeli ihtiyaçlarını karşılamada kritik bir öneme sahiptir. Bu projeler,
sürdürülebilir ve güvenilir altyapılar oluşturarak, gelecek nesillere yaşanabilir bir çevre sunmayı hedeflemektedir. Bu tez
çalışmasında, Adana ilinde iklim değişikliği ve sosyo-ekonomik parametrelerin içme suyu ve atıksu altyapı projeleri üzerindeki
etkilerini incelemek amacıyla yapay zekâ destekli makine öğrenmesi algoritmaları kullanılmıştır. Modellerde kullanılacak
parametrelerin belirlenmesi için SWARA (Adım Adım Ağırlık Değerlendirme Oranı Analizi) ve PCA (Temel Bileşen Analizi) yöntemleri
uygulanmıştır. 2006-2023 yılları arasındaki veriler dikkate alınarak, dağıtım debisi ve buna bağlı olarak içme suyu ve atıksu proje
büyüklüklerinin geleceğe yönelik tahmini için Lasso, Ridge, XGBoost ve SVR gibi makine öğrenmesi algoritmaları kullanılmıştır.
Kurulan modellerin performansı MAE, RMSE, R2 ve Nash-Sutcliffe Verimliliği (NSE) katsayıları ile değerlendirilmiştir. Sonuçlar, şehir
gelişmişliği, yerleşim nüfusu ve kayıtlı abone sayısı gibi üç sosyo-ekonomik parametre ile Aydeniz Kuraklık İndeksi (sıcaklık,
güneşlenme süresi, yağış miktarı ve nem) olmak üzere toplam dört bağımsız değişkenin, altyapı projelerinin maliyet bileşenleri
üzerinde belirgin etkiler oluşturduğunu göstermiş olup bu etkilerin, altyapı projelerinin planlama ve tasarım süreçlerinde dikkate
alınmasının önemi vurgulanmıştır.
Anahtar kelimeler: Altyapı projesi, Yapay zekâ tabanlı makine öğrenme algoritmaları, İklim değişikliği, Tahmin modelleri,
SWARA, PCA