Page 8 - E-Tez Bülteni Mart 2025, SAYI 2

Tez Özeti
Kılavuz kaptanlık, denizyolu taşımacılığında seyir emniyetini sağlamada önemli bir rol oynamaktadır. Kılavuz kaptanlar yerel su yolları,
akıntılar ve hava koşulları hakkında derinlemesine bilgiye sahiptir ve gemileri karmaşık su yollarında emniyetli bir şekilde yönlendirirler.
Ancak, kılavuzluk sularında deniz kazaları halen yaşanmakta ve çevre kirliliği, can kayıpları ve maddi kayıplar dahil olmak üzere ciddi
çevresel, ekonomik ve operasyonel hasara yol açabilmektedir. Bu nedenle, kılavuzluk operasyonlarında sürekli iyileştirmeler yapılması bu
riskleri en aza indirmek için hayati önem taşımaktadır. Bu çalışmada, HFACS metodolojisi ve ARM’de Apriori algoritmasının birlikte
kullanılmasıyla, kılavuz kaptanlarla seyir yapan gemilerde karaya oturma, çatışma ve çatma kazalarının oluşumuna sebebiyet veren
faktörler ve gemi özellikleri incelenmiş ve faktörler arasında güçlü birliktelik kuralları elde edilmiştir. Çalışmamızın bulguları, çatışma
kazalarında en yüksek frekans değerine sahip kök sebeplerin sırasıyla gemiler arası iletişim eksikliği, doğru manevrayı öngörememek ve
durumsal farkındalık eksikliği olduğunu ortaya koymaktadır. Çatma kazalarının sonuçları incelendiğinde kılavuz kaptan-gemi iletişim
sorunları, manevra planlama hataları ve doğru manevrayı öngörememek faktörlerinin kaza oluşumlarında en yüksek frekans değerine
sahip olduğu görülmektedir. Karaya oturma kazalarında kılavuz kaptan-gemi iletişim sorunları, durumsal farkındalık eksikliği ve uygunsuz
sefer planı kaza sebepleri arasında en sık görülen kaza faktörleridir. HFACS yöntemiyle elde edilen sonuçlar ARM yöntemiyle
değerlendirilmiş ve her kaza tipi için kaza faktörleri arasındaki önemli ilişkiler tespit edilmiştir. Elde edilen kurallar literatürle karşılaştırılmış
ve kaza riskinin minimuma indirilmesi amacıyla alınabilecek tedbirler hakkında öneriler sunulmuştur.
Anahtar kelimeler: Kılavuz Kaptan, Gemi Kazaları, HFACS, ARM, Apriori Algoritması