Page 19 - E-Tez Bülteni Mart 2025, SAYI 2

Tez Özeti

Kentsel yayılma, Afganistan gibi gelişmekte olan ülkelerdeki kentsel ekosistemler için önemli zorluklar oluşturmaktadır. Kentsel genişleme
yaşam koşullarını iyileştirirken, aynı zamanda çevresel bozulmaya da yol açmakta ve kalkınma ile ekolojik koruma arasında denge
sağlamak için sürdürülebilir çözümlere duyulan acil ihtiyacı vurgulamaktadır. Bu nedenle, bu çalışma, 2000, 2013 ve 2024 yıllarında
Herat’ın ekolojik durumu üzerindeki kentsel yayılmanın etkisini Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ve uzaktan algılama teknikleri kullanarak
değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Arazi kullanım sınıflandırması, Destek Vektör Makinesi (SVM), Rastgele Orman (RF) ve Sınıflandırma ve
Regresyon Ağacı (CART) makine öğrenimi algoritmaları kullanılarak gerçekleştirilmiş olup, RF en yüksek doğruluğu göstermiştir. Kentsel
genişleme hızı, Kentsel Genişleme Yoğunluk Endeksi kullanılarak ölçülmüş, kentsel yayılma ise Göreceli Shannon Entropisi ile
değerlendirilmiştir. Ekolojik durumu değerlendirmek için, Bilinen Granülasyon Entropisi (KGE), Kapsamlı Mesafe Tabanlı Sıralama (COBRA)
ve İdeal Çözüme Benzerlik Yoluyla Sıralama Tercihi Tekniği (TOPSIS) algoritmaları entegre edilerek sekiz ekolojik parametre (yeşillik,
nem, ısı, yapılaşma, aerosoller, gece ışıkları, bitki terlemesi ve brüt birincil üretim) kullanılarak yeni bir Ortalama Uzaktan Algılama
Ekolojik İndeksi (MRSEI) geliştirilmiştir. MRSEI’nin performansı, Temel Bileşen Analizi (PCA) ile değerlendirilmiştir. Bulgular, güneydoğu hariç
tüm yönlerde ekolojik kalitenin düştüğünü, güneydoğunun ise çalışma dönemi boyunca mükemmel durumunu koruduğunu ortaya
koymaktadır. Kentsel yayılma ile kentsel ekolojik sağlık arasında negatif bir ilişki tespit edilmiştir.
Anahtar kelimeler: Uzaktan Algılama, Landsat, Shannon Granülasyon Entropi, COBRA, UEII, MRSEI