Page 5 - E-Tez Bülteni Mart 2025, SAYI 1

Tez Özeti

Bu tez çalışmasında, endemik ve nesli tehlike altında olan Tripleurospermum heterolepis (Freyn & Sint.) Bornm. ve Tripleurospermum repens (Freyn & Sint.)
Bornm. türlerinin mikroçoğaltım ile ex situ koruması yapılmıştır. Mikroçoğaltımı yapılan bitkilerin genetik stabilitesi kromozom sayımı, akım sitometri ve stoma
analizi ile test edilmiştir. Her iki türün akenlerinin in vitro ortamda çimlendirilmesiyle elde edilen bitkicikler eksplant kaynağı olarak kullanılmıştır. Sürgün
çoğaltımında, 0,25, 0,5, 1,0 mg L−1 6-BA, 0,25, 0,5, 1,0 mg L−1 KIN, 0,25, 0,5, 1,0 mg L−1 2iP ile 0,1 mg L−1 IBA ve 0,1 mg L−1 NAA’nın kombinasyonlarını
içeren MS besiyeri kullanılmıştır. Tripleurospermum heterolepis’de ortalama en fazla sürgün sayısı (5,25 ± 1,57) 0,25 mg L−1 6-BA + 0,1 mg L−1 NAA içeren
MS besiyeri ortamından elde edilmiştir. Tripleurospermum repens’de ise ortalama en fazla sürgün sayısı (3,80 ± 1,15) 0,25 mg L−1 2iP + 0,1 mg L−1 IBA
içeren MS besiyeri ortamından elde edilmiştir. Köklendirmede 0,25, 0,5 ve 1,0 mg L−1 IBA ile 0,25, 0,5 ve 1,0 mg L−1 NAA’nın kombinasyonlarını içeren MS
besiyeri kullanılmıştır. Tripleurospermum heterolepis’de ortalama en fazla kök sayısı (2,19 ± 0,98) 1,0 mg L−1 NAA içeren MS besiyeri ortamından elde
edilmiştir. Tripleurospermum repens’de ise ortalama en fazla kök sayısı (4,95 ± 1,10) 1,0 mg L−1 IBA içeren MS besiyeri ortamından elde edilmiştir. In vitro
çoğaltımı yapılan T. heterolepis ve T. repens’in genetik stabilitesi kromozom sayımı, akım sitometri ve stoma analizleri ile test edilmiştir. Tripleurospermum
heterolepis ve T. repens’in nuklear DNA miktarı sırasıyla 8,38 pg/2C ve 8,66 pg/2C olarak, kromozom sayısı ise 2n = 4x = 36 olarak belirlenmiş ve
böylece her iki türün genetik olarak stabil olduğu görülmüştür. Benzer şekilde, in vitro olarak çoğaltılan bitkiler ile doğal populasyonların stoma
uzunluğunun benzer olduğu görülmüştür. Aklimatizasyon başarı oranı T. heterolepis’in %82, T. repens’in %83 olarak belirlenmiştir. Bitkiler dış ortama
aktarıldıktan iki yıl sonra çiçeklenmiş ve aken oluşturmuşlardır. Elde edilen bu veriler ile T. heterolepis ve T. repens’in koruma biyolojisine katkılar
sağlanmıştır.
Anahtar kelimeler: Tripleurospermum heterolepis, Tripleurospermum repens, Mikroçoğaltım, Koruma biyolojisi, Endemik